>>>>> KLM ACHTERGROND

Cao-onderhandelingen: hoe gaat het in zijn werk?

Wanneer er cao-onderhandelingen aankomen, wordt het altijd spannend. Onze leden hebben dan (terecht) vaak hoge verwachtingen dat zaken waar men last van heeft, opgelost worden. Men verwacht dat er kansen worden gegrepen om een doorbraak te forceren op belangrijke thema’s.

Omdat iedereen op een andere manier naar kansen en problemen kijkt, is het essentieel om samen met de Ledenraad de ‘grote gemene deler’ te vinden van de enorme hoeveelheid ideeën die leden insturen voorafgaand aan de onderhandelingen.

De inhoud
Naast voorstellen voor looptijd van de cao en het loonbod, nemen wij altijd inhoudelijke voorstellen mee in onze voorstellenbrief: de inhoud. Deze betreft eigenlijk altijd onderwerpen waarvoor je als cabinepersoneel moet betalen wanneer je ze ‘binnenhaalt’. Soms kan het handiger zijn om zaken achter de hand te houden om in een latere fase van de onderhandelingen te gebruiken, om een deal over de streep te trekken.
De looptijd van een cao bepaalt in hoge mate de hoeveelheid aan inhoudelijke onderwerpen van je inzet. Bij een kortlopende cao – die we nu al een aantal jaren achter elkaar zien – is het niet realistisch om een groot scala aan onderwerpen in te brengen in de onderhandelingen. Je weet dan op voorhand dat het leeuwendeel niet te realiseren is binnen de (korte) looptijd.

Communicatie
Je wilt het liefst iedereen voortdurend (blijven) informeren over de voortgang ervan, maar de ervaring leert dat dit niet altijd verstandig is. Zo moet je, nadat je met zorg een long en short list hebt samengesteld, goed bedenken wat je wel of niet op de onderhandelingstafel legt én wat je in je achterzak houdt. Wij houden de Ledenraad en onze leden tussentijds zoveel en zo volledig als mogelijk c.q. ‘tactisch verantwoord’ op de hoogte en soms - zoals een Hollands gezegde - moet je een broedende kip niet storen. Wij realiseren ons goed dat het soms moeilijk is om te moeten wachten omdat het resultaat voor iedereen van groot belang is!

Voorbereiding
Het spreekt voor zich dat wij ons goed voorbereiden op cao-onderhandelingen. Die voorbereiding doen wij in eerste instantie intern: we inventariseren samen met de Ledenraad alle ideeën die onze leden hebben ingediend. Daaruit ontstaat in eerste instantie een longlist en na discussie hierover komen we tot een shortlist waarbij we zoveel mogelijk zaken opnemen die in het belang zijn van zoveel mogelijk - en liefst -  alle leden.
Ieder cao-onderhandelingstraject is anders maar vaak zit er wel een herkenbaar patroon in het proces. Na de interne voorbereiding kijken wij meestal samen met de voorzitters en/of woordvoerders van alle overige zeven vakbonden of we tot een gemeenschappelijk doel kunnen komen voor de looptijd van de cao en of we een gezamenlijk loonbod willen doen. Dat is lang niet altijd eenvoudig omdat al die bonden samen de belangen behartigen van duizenden KLM’ers met verschillende behoeften.

Na zo’n zogenoemd multi-bondenoverleg starten de cao-onderhandelingen meestal met een multi cao-overleg waarbij alle vakbonden én KLM aanwezig zijn. Vaak geeft KLM een inleidende presentatie waarin zij terug- en vooruitkijkt naar de ontwikkelingen van het bedrijf.
Vervolgens wordt gestart met het toelichten van de voorstellenbrieven van de vakbonden en worden er over en weer (ophelderende) vragen gesteld door KLM en de betreffende bond(en).
Afhankelijk van de proceskeuze die vakbonden en KLM maken, wordt besloten of er in multi setting of per domein (cabine – cockpit – grond) onderhandeld gaat worden. Ook wordt de keuze gemaakt voor een volgorde: eerst loon en looptijd (deze zijn vrijwel altijd direct aan elkaar verbonden) en daarna de inhoudelijke onderwerpen of andersom. Over loon en looptijd wordt eigenlijk altijd in een multi overleg onderhandeld, over inhoudelijke thema’s meestal per domein afzonderlijk.

Onderhandelen
Als KLM sectiebestuur maken wij gebruik van een professioneel onderhandelaar. Je komt zelf een heel eind maar the devil is in the details en het tactisch plan om tot je gewenste resultaat voor zoveel collega’s te komen, maakt dat wij die expertise van onze professioneel onderhandelaar heel belangrijk vinden. Opletten en scherp blijven is daarbij voor hem en voor ons essentieel en verslappen is nooit een optie. De woordkeuze in onderhandelingen luistert nauw en vraagt ook tijdens de onderhandelingen veel tijd en aandacht. Daarom vinden er tijdens de onderhandelingen regelmatig schorsingen plaats; pauzes om een heldere en zorgvuldig te reageren op vragen en tegenvoorstellen van de KLM.

Om een of andere reden hangt er vaak een bijna romantische traditie om de cao-onderhandelingen heen: het is lange tijd bijna traditie geworden om in de nachtelijke uren, zo tegen zonsopkomst, tot een ‘deal’ te komen. Eigenlijk bizar wat mij betreft want je bent gewoon scherper als je in daglicht onderhandelt. Toch ervaren wij het nachtelijk onderhandelen vaak ook als een voordeel voor ons: als cabinepersoneel zijn wij gewend aan door de nacht heen werken en toch gefocust en alert te blijven. Misschien is het daarom dat in ieder geval dit jaar met die traditie wordt gebroken.

Afronding en resultaat
Als de start- en einddata van cao’s gelijk zijn voor alle domeinen, worden de onderhandelingen meestal gezamenlijk met KLM afgerond. Nadat overeenstemming is bereikt over een cao betekent dit een principeakkoord of een onderhandelingsresultaat. Bij een principeakkoord kunnen partijen zich vinden in de volledige inhoud. Bij een onderhandelingsresultaat is niet op alle punten overeenstemming bereikt maar ligt er een voldoende basis.
Als KLM sectiebestuur van de VNC leggen wij het principeakkoord of het onderhandelingsresultaat altijd voor aan onze Ledenraad. Zij bepaalt bij stemming of zij instemt en pas na een positieve stemming is er sprake van een cao-akkoord.

Ik hoop dat ik hiermee een inkijk heb gegeven in het lange cao onderhandelingsproces. Zoals gezegd lopen ze niet altijd zoals hierboven en het proces is, net als de mens, niet altijd voorspelbaar. Belangrijkste is dat wij met focus op - en aandacht voor – de belangen van onze leden zo’n proces ingaan.

Ivo Kruse Koster