Deze week werd duidelijk dat KLM in geval van boventalligheid en daaruit mogelijk voortvloeiend gedwongen ontslag bij cabinepersoneel wettelijke afspiegeling zal toepassen. We realiseren ons dat dit een zwaar en pijnlijk onderwerp is dat erg leeft onder het korps. Omdat er veel vragen over deze methodiek zijn, geven we wat meer inzicht in het afspiegelingsbeginsel. We stellen hierbij voorop dat fase 1 van het Sociaal Plan in het kader van de tweede adviesaanvraag nog moet beginnen en wij er, net als bij de eerste adviesaanvraag, alles aan zullen doen om gedwongen ontslagen zoveel mogelijk te beperken.  
 
Het wettelijke afspiegelingsprincipe ligt - de naam zegt het al - in de wet verankerd en de uitvoering ervan is in handen van het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen: het UWV.
Bedrijven kunnen er bij gedwongen ontslag voor kiezen om af te wijken van deze methode, daarover moeten dan gezamenlijke afspraken worden vastgelegd in de cao én er moet een ontslagcommissie worden ingericht die de taken van het UWV overneemt. Daartoe zijn door de betrokken partijen (cabinebonden en KLM) verschillende verkenningen gedaan, maar die bleken niet voor alle drie de partijen een wenselijk, haalbaar en/of uitvoerbaar alternatief en dus blijft over wat er over gedwongen ontslag in de wet staat.

Afspiegeling in stappen
Het afspiegelingsbeginsel is bedoeld om het personeelsbestand van een bedrijf bij (collectief) gedwongen ontslag zodanig te laten inkrimpen, dat de leeftijdsopbouw voor en na de ontslagronde zoveel mogelijk gelijk blijft. Om dit te bereiken worden alle werknemers, of in ons geval al het cabinepersoneel, twee maal in groepen verdeeld.

Stap 1: Op basis van de te verwachten vliegproductie stelt KLM dat er sprake is van overcapaciteit in enkele of alle cabinefuncties. Vervolgens schrijft KLM een Adviesaanvraag waarin zij precies aangeeft om hoeveel werknemers en welke functies het gaat en hoe zij tot deze cijfers gekomen is. Deze Adviesaanvraag wordt eerst voorgelegd aan  de cabinebonden en daarna aan de Ondernemingsraad (OR), die de inhoud mogen bevragen en er daarna een advies over uitbrengen. Hierop volgt dan het KLM Ondernemingsbesluit waarin de overcapaciteit wordt bevestigd. Vervolgens worden alle vrijwillige instrumenten uit fase 1 van het Sociaal Plan  - zoals de VVR, detachering etc. - opengesteld om deze overcapaciteit nog zoveel mogelijk te beperken.
Als er na het aflopen van de termijnen voor inschrijving voor alle vrijwillige instrumenten nog overcapaciteit rest, is er sprake van boventalligheid waaruit gedwongen ontslag voortvloeit. Vanaf dat moment kan KLM bij het UWV ontslag aanvragen voor boventallig verklaarde werknemers.
Let op: Het Ondernemingsbesluit krijgt een dagtekening en die datum is tevens de peildatum voor vaststelling van de leeftijd van werknemers, dit met het oog op de leeftijdsgroepen. Met andere woorden: de leeftijd die je op de datum van de dagtekening van het Ondernemingsbesluit hebt, is bepalend voor de leeftijdsgroep waarin je zal vallen.   

Stap 2: Het korps cabinepersoneel wordt verdeeld in groepen van zogeheten ‘niet-uitwisselbare functies’. Deze functiegroepen zijn juridisch getoetst, waarbij gekeken is of er sprake is van onder andere dezelfde mogelijkheid tot tewerkstelling en dezelfde beloning:


Binnen de functiegroepen worden de medewerkers onderverdeeld in de onderstaande wettelijk bepaalde leeftijdscategorieën:


Stap 3: In de functiegroepen waarbij geconstateerd is dat er sprake is van boventalligheid zal worden afgespiegeld: in alle leeftijdsgroepen binnen die functiegroep zal hetzelfde percentage werknemers het bedrijf moeten verlaten. Als er in een bepaalde functiegroep dus veel mensen in dezelfde leeftijdsbracket vallen, dan zullen er binnen die leeftijdsgroep ook meer mensen voor ontslag voorgedragen worden. Het percentage wordt bepaald door de mate van beoogde krimp van het personeelsbestand en per functie. In de ene functiegroep kan dat percentage dus anders zijn dan in de andere.
Het is volgens de wet niet toegestaan om werknemers te ontslaan in functies waar geen sprake is van boventalligheid. Met andere woorden: als er geen overcapaciteit aan werknemers in een bepaalde functie is, dan zullen er in die gehele functiegroep ook geen gedwongen ontslagen mogen vallen.

Stap 4: Wanneer er voor de aangewezen functie- en leeftijdsgroepen is berekend voor hoeveel mensen ontslag moet worden aangevraagd, zal binnen die functie- en leeftijdsgroepen op basis van het aantal dienstjaren worden bepaald welke personen dat betreft. Promotiedatum of aantal jaren dat je in de betreffende functie werkzaam bent is dus niet relevant, het gaat om anciënniteit. In stap 4 gaat dan het last in first out principe gelden: de mensen die het laatst zijn binnengekomen, gaan er het eerst uit. Kortom, werknemers met het minste aantal dienstjaren binnen de functie/leeftijdsgroep worden als eerste voor ontslag aangewezen.
Het UWV houdt strikt toezicht of deze methodiek eerlijk en volgens de wet wordt toegepast. Daarbij is een anciënniteitslijst noodzakelijk die weliswaar vanwege de privacywet niet openbaar is, maar die ter controle wel inzichtelijk wordt gemaakt voor individuen, echter nadat aan hen ontslag is aangezegd. De VNC onderzoekt momenteel of er mogelijkheden zijn om deze lijst - geanonimiseerd en onder voorwaarden - toch eerder inzichtelijk te kunnen maken voor het gehele korps. Ook zal er een geschillencommissie worden ingericht, waarin afgevaardigden van zowel KLM als de cabinebonden zitting nemen. Deze commissie zal bij bezwaarmaking tegen ontslag onderzoeken of de ontslagaanzegging rechtmatig is.

Stap 5: Het ontslag wordt daadwerkelijk aangevraagd en voor de getroffen collega’s treedt fase 2 van het Sociaal Plan in werking. Dat betekent onder meer dat er een beëindigingsvergoeding wordt uitgekeerd, al dan niet aangevuld met een opleidingsbudget of bemiddeling van werk naar werk. Uiteindelijk is er in fase 3 de terugkeergarantie afgesproken: werknemers kunnen na gedwongen uitdiensttreding gedurende vijf jaar aanspraak maken op terugkeer zodra er vacatures zijn. Bij terugkeer zal dit plaatsvinden in de functie die men had ten tijde van gedwongen ontslag, met een vast contract en met behoud van alle arbeidsvoorwaarden die golden op het moment van gedwongen uitdiensttreding.

We hopen met deze feitelijkheden over een uitermate gevoelig onderwerp meer duidelijkheid te brengen in de ontslagmethodiek van wettelijke afspiegeling. Voor uitgebreidere uitleg, inclusief  heldere rekenvoorbeelden, verwijzen we je naar https://ontslag.nl/bedrijfseconomisch-ontslag/hoe-werkt-het-afspiegelingsbeginsel/.

Om je aan te melden voor één van onze leden informatiesessies, klik je hier. Heb je nog vragen, wil je je zorg delen of heb je behoefte aan een luisterend oor? Neem contact met ons op via secretariaat@vnconline.nl, het VNC team staat voor je klaar, zeker ook in moeilijke tijden.

Sectiebestuur KLM

Cabine-collega maar (nog) geen VNC lid? Wij onderhandelen voor jou over jouw baan, jouw arbeidsvoorwaarden dus jouw toekomst. Geef jezelf en alle leden uit het cabinekorps ondersteuning en word lid via dit aanmeldformulier of mail/bel voor meer info: secretariaat@vnconline.nl - 020 5020480. Hoe meer leden, des te sterker we staan in de vertegenwoordiging van de belangen van het cabinepersoneel. De VNC is samen sterk met de kracht van de gezamenlijkheid en oog voor het individu!